افزایش بی‌رویه صادرات سنگ‌آهن و کنسانتره در سال جاری، زنگ خطر بزرگ برای صنعت فولاد کشور را به صدا درآورده است. در حالی که واحدهای فولادی با سرمایه‌گذاری میلیاردی در سراسر ایران توسعه یافته‌اند، روند خام‌فروشی مواد معدنی پایه، آینده این صنعت راهبردی و اشتغال صدها هزار نفر را با خطر جدی کمبود مواد اولیه مواجه کرده است.
به گزارش معدن‌نیوز، افزایش بی‌رویه صادرات سنگ‌آهن و کنسانتره در سال جاری، زنگ خطر بزرگ برای صنعت فولاد کشور را به صدا درآورده است. در حالی که واحدهای فولادی با سرمایه‌گذاری میلیاردی در سراسر ایران توسعه یافته‌اند، روند خام‌فروشی مواد معدنی پایه، آینده این صنعت راهبردی و اشتغال صدها هزار نفر را با خطر جدی کمبود مواد اولیه مواجه کرده است.
صادرات بی‌رویه سنگ‌آهن و کنسانتره طی سال‌های اخیر به یکی از چالش‌های جدی اقتصاد ایران تبدیل شده است. این ماده معدنی که جزو انفال و منابع تجدیدناپذیر کشور محسوب می‌شود، ستون اصلی زنجیره تولید فولاد است، اما در شرایطی که هزاران میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در احداث کارخانه‌های فولادی انجام شده، اکنون بسیاری از این واحدها با خطر کمبود مواد اولیه مواجه‌اند؛ خطری که می‌تواند منجر به تعطیلی صنایع و از بین رفتن میلیاردها دلار سرمایه ملی شود.
جایگاه سنگ‌آهن در زنجیره ارزش فولاد
سنگ‌آهن خام: تنها ۷٪ ارزش فولاد
کنسانتره: ۱۶٪ ارزش فولاد
گندله: ۲۲.۵٪ ارزش فولاد
آهن اسفنجی: ۵۲٪ ارزش فولاد
شمش فولادی: ۱۰۰٪ ارزش فولاد
مقاطع فولادی: ۱۶ تا ۲۰٪ ایجاد ارزش افزوده
صادرات کنسانتره، به معنی خروج ماده‌ای است که فقط ۱۶٪ ارزش فولاد را دربر دارد؛ در حالی‌که همین ماده می‌تواند در داخل کشور به محصولاتی با چندین برابر ارزش افزوده تبدیل شود.
آمار تکان‌دهنده صادرات
در شش‌ماهه نخست سال جاری، صادرات کنسانتره با رشد ۱۰۰٪ به ۶ میلیون و ۴۵۸ هزار تن رسید.
در مدت مشابه سال قبل، این رقم تنها ۳ میلیون و ۲۴۶ هزار تن بود.
در سال ۱۴۰۳، مجموع صادرات مواد معدنی کشور به ۲۳ میلیون تن رسید.
این ارقام نشان می‌دهد روند خام‌فروشی نه‌تنها مهار نشده، بلکه با سرعتی نگران‌کننده در حال افزایش است.
پیامدهای صادرات بی‌رویه
کاهش عمر معادن کشور: طبق طرح جامع فولاد، عمر اقتصادی معادن ایران به کمتر از ۲۰ سال تقلیل یافته است.
بحران تأمین مواد اولیه: توسعه واحدهای فولادی بدون گسترش معادن، کمبود سنگ‌آهن را تشدید می‌کند.
تهدید سرمایه‌گذاری‌های ملی: ارزش جایگزینی واحدهای فولادی کشور بیش از ۳۰ تا ۴۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود؛ سرمایه‌ای که با تداوم خام‌فروشی در خطر نابودی است.
از دست رفتن ارزش افزوده داخلی: صادرات مواد خام مانع ایجاد زنجیره تولید و ارزش افزوده بالا در داخل کشور می‌شود.
وابستگی به واردات در آینده: در صورت ادامه این روند، ایران در کمتر از دو دهه به واردکننده سنگ‌آهن یا محصولات نیمه‌ساخته فولادی تبدیل خواهد شد.
جمع‌بندی
صادرات بی‌رویه سنگ‌آهن و کنسانتره، نه یک اشتباه اقتصادی، بلکه یک فاجعه ملی است. این روند به معنای فروش نان فردای صنعت فولاد ایران به بهای ناچیز امروز است. کارشناسان و نهادهای نظارتی هشدار داده‌اند که اگر فوراً سیاست‌های هوشمندانه کنترلی و اصلاحی اجرا نشود، کشور با بحران جدی در تأمین مواد اولیه فولاد مواجه خواهد شد — بحرانی که نه‌تنها صنایع پایین‌دستی، بلکه اشتغال، صادرات غیرنفتی و امنیت اقتصادی ایران را به شدت تهدید خواهد کرد.